گزارش جامع از کارگاه یک‌روزه‌ی آشنایی با هوش مصنوعی و کاربردهای آن در پژوهش
کارگاه مقدماتی هوش مصنوعی (AI) و کاربردهای آن در پژوهش‌های علمی که به تاریخ 14 آبانماه 1403 در پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی استان گیلان برگزار شد و هدف از آن آشنایی محققان و پژوهشگران با ابزارهای مهم هوش مصنوعی و روش‌های کاربردی درخواست ها برای تسریع و بهینه‌سازی فرآیندهای تحقیقاتی و ترجمه بود. شرکت‌کنندگان با اصول اولیه هوش مصنوعی و نحوه استفاده از آن در تحلیل داده‌ها و نوشتار علمی آشنا شدند و روش‌های عملی به کارگیری ابزارهای هوش مصنوعی برای جستجوی هوشمند، خلاصه‌سازی، و سازمان‌دهی پژوهش‌ها را فرا گرفتند.
مقدمه
با توسعه و پیشرفت روزافزون فناوری، هوش مصنوعی به عنوان ابزاری کارآمد در عرصه‌های مختلف از جمله علم و پژوهش به کار گرفته می‌شود. این فناوری به محققان امکان می‌دهد تا از روش‌های پیچیده‌ای برای تحلیل و پردازش داده‌ها، انجام ترجمه‌های دقیق‌تر، و تسهیل جستجوهای علمی استفاده کنند. هدف از برگزاری این کارگاه یک‌روزه، ارائه‌ی آموزشی کاربردی و عملی از مفاهیم و قابلیت‌های اولیه هوش مصنوعی به پژوهشگران بود تا بتوانند ابزارهای مختلف را به صورت بهینه در مطالعات خود به کار گیرند.
هداف کارگاه
1. آشنایی با اصول و مبانی هوش مصنوعی و تاریخچه‌ی آن.
2. معرفی ابزارهای کلیدی و کاربردی هوش مصنوعی و آموزش استفاده عملی از آن‌ها.
3. ارتقای توانایی‌های پژوهشگران در استفاده از روش‌های پرامت‌نویسی (Prompt Writing) برای بهینه‌سازی جستجو و پژوهش.
4. آشنا کردن محققان با روش‌های خلاصه‌سازی و سازمان‌دهی اطلاعات به کمک هوش مصنوعی.
محتوای کارگاه
کارگاه به سه بخش اصلی تقسیم شد که در ادامه هر بخش به صورت جامع‌تر توضیح داده می‌شود:
1. آشنایی با مفاهیم اولیه و تاریخچه هوش مصنوعی
در ابتدای کارگاه، مروری بر تاریخچه هوش مصنوعی، مفاهیم اساسی و پیشرفت‌های اصلی این حوزه انجام شد. شرکت‌کنندگان با اهمیت این فناوری در دنیای امروز و کاربردهای آن در حوزه‌های مختلف، از جمله پژوهش، آشنا شدند. همچنین به بررسی برخی کاربردهای هوش مصنوعی در تحلیل داده‌های پیچیده، پردازش زبان طبیعی (NLP)، و ترجمه متون علمی پرداخته شد.
2. معرفی ابزارهای کلیدی هوش مصنوعی و کاربرد عملی آن‌ها
در این بخش از کارگاه، ابزارهای شناخته‌شده و پرکاربرد هوش مصنوعی برای پژوهشگران معرفی شد. ابزارهایی که می‌توانند در تسهیل و سرعت بخشیدن به فرآیندهای ترجمه، تحلیل داده‌ها و سازمان‌دهی اطلاعات کمک کنند. ابزارها به صورت عملی معرفی شدند و آموزش‌هایی برای کار با آن‌ها ارائه شد. همچنین راهنمایی‌هایی در مورد نصب و راه‌اندازی، استفاده از این ابزارها و همچنین نکات کاربردی برای بهبود عملکرد آن‌ها در انجام پژوهش‌های علمی به شرکت‌کنندگان داده شد.
3. تکنیک‌های پرامت‌نویسی و بهینه‌سازی جستجو
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این کارگاه به آموزش پرامت‌نویسی (Prompt Writing) اختصاص داشت. در این بخش، شرکت‌کنندگان با اهمیت و اصول نوشتن پرامت‌های مؤثر و بهینه‌سازی درخواست‌ها برای رسیدن به نتایج مطلوب آشنا شدند. این تکنیک‌ها شامل نوشتن پرسش‌های دقیق و تنظیم درخواست‌ها به شیوه‌ای بود که بتواند بهترین نتایج را از ابزارهای هوش مصنوعی به دست آورد. شرکت‌کنندگان با انجام تمرین‌های عملی، مهارت‌های لازم برای پرامت‌نویسی کارآمد را به‌دست آوردند که می‌تواند در جستجو و یافتن اطلاعات علمی و تخصصی مفید واقع شود.
4. روش‌های خلاصه‌سازی و شروع پژوهش‌های علمی
در بخش پایانی کارگاه، بر روی یکی از کاربردهای اساسی هوش مصنوعی یعنی خلاصه‌سازی متون علمی و سازمان‌دهی اطلاعات تمرکز شد. این بخش شامل آموزش روش‌های خلاصه‌سازی متون پیچیده، روش‌های دستیابی به ایده‌های کلیدی و چگونگی آغاز یک پژوهش علمی سیستماتیک با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی بود. شرکت‌کنندگان توانستند به صورت عملی با این ابزارها کار کرده و با تکنیک‌هایی برای جمع‌بندی و سازمان‌دهی محتوا و همچنین افزایش کیفیت پژوهش‌های علمی خود آشنا شوند.
نتایج و بازخورد شرکت‌کنندگان
این کارگاه به عنوان مقدمه‌ای مفید برای پژوهشگران در جهت آشنایی با امکانات و قابلیت‌های هوش مصنوعی در عرصه پژوهش‌های علمی برگزار شد. شرکت‌کنندگان با بازخورد مثبت خود نسبت به محتوای کارگاه، اهمیت و کاربرد پذیری مطالب ارائه‌شده را تأیید کردند. همچنین، علاقه‌مندی بسیاری از شرکت‌کنندگان برای شرکت در دوره‌های پیشرفته‌تر و دریافت آموزش‌های تخصصی‌تر در زمینه هوش مصنوعی نشان‌دهنده‌ی تأثیرگذاری این کارگاه بود.